DNS nedir, nasıl çalışır?

İnternet’e bağlanan her cihazın internet ağında sadece kendine ait olan IP adresi yani ağ konumu bulunur. IP adresleri ağdaki konum ve adres bilgisi anlamına gelir. Bilgisayardaki sitemler sayısal kodlar ile çalıştığı için IP adresleri de uzun ve karmaşık sayılardan oluşur. DNS bu IP adresleri ve alan isimleri arasındaki dönüşümü çift taraflı sağlayarak herkesin anlayabileceği bir şekilde düzenleyen sistemdir. DNS, İngilizce açılımı Domain Name System iken Türkçe’ye Alan Adı Sistemi olarak çevrilir.

DNS ne demektir? Sorusuna İnternet uzayını bölümleyen, bölümleri adlandıran ve bölümler arası iletişimi organize eden, bir kaynak için bilgisayar, internet, servis ve özel bir ağa hiyerarşik dağıtılan adlandırma sistemi cevabı verilebilir. Örneğin; Google dünyanın en çok tercih edilen sitelerinden biridir. Normal şartlarda zor ve karmaşık olan 74.125.224.83 IP adresini girerek Google sekmesine ulaşmanız gerekir. Ancak DNS sistemi size kolaylık sağlar ve www.google.com yazarak kolayca erişim sağlayabilirsiniz. Siz farkında bile olmadan, saniyeler içinde IP adresleri ile alan adlarını birbirine bağlayarak Google İnternet sitesini açabilir. DNS sisteminin karmaşık olması ve işleyişinin bu kadar ince hesaplanması, tek tıkla istediğiniz İnternet sitesine hızlı ve kolay bir şekilde ulaşmanızı sağlar. Bu da teknolojinin İnternet kullanımında büyük bir yardımcı olduğunu kanıtlamaktadır.

DNS Nasıl çalışır?

DNS sunucuları dünyanın farklı noktalarında bulunan sunucular ile çalışır. Saniyeler içinde IP adresi ile alan adı arasındaki bağlantıyı kurarken siz farkında bile olmazsınız. DNS sistemi 4 temel alt sunucudan oluşur. Bunlar DNS imleci, kök sunucusu, TLD sunucusu ve yetkili sunucudur.

DNS İmleci

DNS sisteminde ilk karşılaştığınız sunucu DNS imlecidir. Siz İnternet sayfanıza bir alan adı yazdığınızda, DNS imleci alan adını karşılar ve derin bir sorgulama aşaması başlar. Sorgulamanın başarılı olması diğer adımlara geçişi sağlar.

Kök Sunucusu

Alan adı DNS imlecinden geçtikten sonra kök sunucusuna gelir. Burada alan adı çözümlenmeye başlar. Karmaşık IP adreslerine sahip olan alan adlarını bu aşamada görünce anlayabileceğimiz hale getirir.

TLD Sunucusu

TLD sunucusu çözümleme süresinde görev alır. Kök sunucusu gibi sürecin bir parçasıdır. Bu son çözümleme aşamasında, alan adı temsil ettiği IP adresine tam olarak dönüştürülür. TLD sunucusu, her internet sitesinin olmazsa olmazı olan alan adının sonundaki .com kısmını çözümler.

Yetkili Sunucu

DNS imleci tarafından sorgulanan alan adı, kök ve TLD sunucularında çözümlendikten sonra yetkili sunucuya IP adresi olarak ulaşır. Yetkili sunucu her şeyin bulunduğu yerdir. İnternet sitesinin açılabilmesi için yetkili sunucunun IP adresinin kaydına erişebilmesi gerekir. Erişim gerçekleşmezse ek bilgi DNS imleci tarafından istenir.

DNS Çözümleyicileri Nelerdir?

 DNS çözümleyicileri ikiye ayrılır. Bunlar yetkili DNS çözümleyici ve tekrarlı DNS çözümleyicidir. 

Yetkili DNS Çözümleyici

Yetkili sunucu ile beraber çalışarak tüm kayıtların tutulmasında görev alır. Uzun bir çözümleme zincirinin en son halkasıdır. Çözümlediği alan adını temsil ettiği IP adresine ileten sürecin en sonunda bulunan yetkili sunucu, başka bir sorgulamaya ihtiyaç duymadan yetkili DNS sunucusu sayesinde internet sitesini açabilir.

Tekrarlı DNS Çözümleyici

Tekrarlı DNS çözümleyicisi, tekrar tekrar gelebilen istemci isteğine yanıt veren çözümleyicidir. Bu sunucunun görevi, çözümleme sürecindeki soruların yanıtlarını alan adı yetkili sunucuya ulaşana kadar önbellekte arayarak gerekli olan kayıtları bulmaktır.

DNS Önbelleğe Alma İşlemi

Çözümleyiciler pek çok bilgiyi önbellekte kayıt altına alır. Bu sayede kullanıcı hem daha güvenli hem de daha verimli bir internet deneyimi yaşayabilir. DNS sorgusu önbellekte bulunan kayıtlar sayesinde çok kolay bulunur. Ek olarak çıkan sorguların önüne geçilir. Bant genişliği kullanımından tasarruf edilerek yükleme süresi azaltılabilir. DNS kayıtları farklı süreler boyunca cihazın farklı alanlarında tutulurlar.

DNS Arama Adımları Nelerdir?

DNS aramaları 10 adımdan oluşur. Bu adımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

  • Alan adı yazılarak bu alan adı tekrarlı çözümleyiciye gönderilir.
  • Kök sunucusunda alan adı sorgulanır.
  • Kök sunucusu TLD sunucusuna alan adını iletir.
  • TLD sunucusuna çözümleyici istekte bulunur.
  • .com uzantısını bağlı olarak TLD sunucusu yanıt verir.
  • Yetkili sunucuya tekrarlı çözümleyici bir istek gönderir.
  • Yetkili çözümleyiciye IP adresi gönderilir.
  • İnternet tarayıcısına çözümleyici IP adresini iletir.
  • IP adresine http isteğinde internet tarayıcısı bulunur.
  • Görüntülenebilir İnternet sayfasını IP adresinin sunucusu oluşturur. 

DNS Zone Yapısı

DNS Zone Yapısı

‘’Zone’’ bir DNS sunucusu ile yönetilen etki alanına denir. İçerisinde Kaynak kayıtları (RR- resource records), bilgisayar isimleri ve FQDN gibi veriler vardır. DNS Zone yapısı, Reverse Lookup Zone ( ters yönlü arama) ve Forward Lookup Zone (ileri yönlü arama) olmak üzere ikiye ayrılır. Reverse, IP adresi ile isim çözümlemesini yapabilen zone tipidir. IP adresinden isim çözümleme yapma ihtiyacı duyduğunuzda ya da ekstra bir güvenlik kontrolü yapmanız gerektiğinde kullanılır. Forward, daha çok isim kullanılarak IP adresi çözülecekse kullanılan bir zone tipidir. Bu yapı her zaman kullanılır. Bu yapıyı kullanırken özelliklerine göre farklı zone tipleri yaratmanız gerekir. Yönetici alan olarak da bilinen Primary Zone yani birinci alan, kayıtların hepsini üzerinde tutar. DNS veritabanına yazma hakkına sahip olan tek alan çeşididir. Secondary Zone yani ikincil alan DNS veri tabanına yazamaz. Birincil alanın yazdıklarını okuyabilen alan çeşididir. Birincil alanın yedeği gibi çalışır. Stub Zone yani kalıntı alan olarak bilinen içerisinde ad sunucusu, adres kaydı ve yetki başlangıcı kayıtlarını tutan alan çeşididir. Üzerinde herhangi bir yetki bulundurmaz. 

DNS Kayıt Türleri

Belli başlı en yaygın olarak kullanılan DNS kayıt türleri aşağıdaki gibidir.

  • Host(A) (Adres Kaydı – Adress Record), IP ile sunucu isimlerinin eşleştirildiği kayıt türüdür.
  • Ağ üzerindeki kullanılan DNS sunucularını tanımlama görevini yerine getiren, NS (Ad sunucusu – Name Server) olarak bilinen kayıt türüdür.
  • MX (Posta Ulaştırıcı – Mail Exchanger-), sistemde var olan posta sunucularının bilgilerinin DNS tarafından bilinmesini ve sunucuların tanımlanmasını sağlayan kayıt türüdür.
  • SOA (Yetki Başlangıcı – Start Of Authority), tüm alanların başında gelen kayıt türüdür. DNS sunucusunun adını yetkili bir alan üzerinde bulundurur. 
  • Sadece ters yönlü arama yapılırken kullanılabilen ve IP adresini kullanarak isim eşleşmesini gerçekleştiren PTR (İşaretçi Kaydı – Pointer Record) kayıt türüdür. 
  • SRV (Servis Kaydı – Service Record) ismi verilen kayıt türü TCP/IP tabanlı ve benzer pek çok sunucunun bulunmasını tek bir DNS sorgusu ile gerçekleştirebilir.
  • TXT (Metin Kaydı – Text), metin tabanlı kayıtları tutan gerektiğinde kullanılmasını sağlayan kayıt türüdür.
  • Farklı bir isim ile DNS sunucusunda bulunan kaydı alana kaydedilmesini CNAME (Kurallı Ad -Canonical Name) sağlar.

DNS Sorgu Tipleri

Ayrılmaz bir parçası olan DNS sisteminde, DNS sorgusunun 3 farklı sorgu tipi bulunur. Üçünün kombinasyonu bağlantının çok daha hızlı olmasını sağlar. Bu da doğru bir sıralama ve önbelleğe kayıtlarının alınması ile mümkündür. Öz Tekrarlı Sorgu tipi için istemciden hata ya da kaynak kaydı iletilmesi gerekir. Alan adı eşlemesini sorgulayan ve temel soru süreci olan tip Tekrarlı Sorgudur. Tekrarlı Olmayan Sorgu, bant genişliği tüketimini önlediği için en rahat sorgudur. Sorgunun gerçekleşmesi için aranan kaydın önbellekte olması gerekir.

0 Shares:
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Benzer İçerikler